“We Shall Overcome” – Ένα αφιέρωμα στην Ωδή στην Ελευθερία στην Αμερική

You are currently viewing “We Shall Overcome” – Ένα αφιέρωμα στην Ωδή στην Ελευθερία στην Αμερική

For english press here

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Η ανακάλυψη της Αμερικής ηπείρου, ή διαφορετικά του Νέου Κόσμου έμελλε να συγχωνεύσει τις περισσότερες εθνικότητες από τον 15ο αιώνα έως και σήμερα. Η πιο πικρή ιστορία, και συνάμα αυτή που κατ’ εξ ορισμού είναι συνδεδεμένη με την σκλαβιά και την ποθητή ελευθερία είναι αυτή των Αφρικανών σκλάβων. Η πρώτη γνωστή συστηματοποιημένη εκστρατεία δουλείας στις Ηνωμένες Πολιτείες ήρθε το 1618 όταν το δουλεμπορικό πλοίο São João Bautista ξεκίνησε το επίπονο ταξίδι του από την Ανγκόλα για το Μεξικό [New York Times, 2019].

Είναι σημαντικό να κοιτάξουμε διεξοδικά την ιστορία, να κατανοήσουμε τις εποχές ούτως ώστε να συνειδητοποιήσουμε εμείς οι ελεύθεροι και σύγχρονοι άνθρωποι του 21ου αιώνα γιατί η δουλεία αποτελούσε κατά νόμου κάτι φυσιολογικό, γιατί τα κινήματα της δεκαετίας του ’60 αποτελούν ίσως το σημαντικότερο ορόσημο για τον ορισμό της ελευθερίας και γιατί σε μία από τις πιο φιλελεύθερες ηπείρους με το πιο εκσυγχρονισμένο σύνταγμα του κόσμου επετράπηκε ο κοινωνικός ρατσισμός και η άνθιση υποβόσκων ομάδων όπως αυτή της Ku Klux Klan.

On to liberty, Mountain Dreams

Η ΑΡΧΗ ΜΙΑΣ ΥΠΕΡΠΟΝΤΙΑΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗΣ ΥΠΟΔΟΥΛΩΣΗΣ15ος – 17ος αιώνας

Τον 15ο αιώνα, με την – χρηματοδοτούμενη από το παλάτι – εκστρατεία του Χριστόφορου Κολόμβου η ρότα της ανθρώπινης ιστορίας μπήκε σε νέα τροχιά, της άκρατης σχέσης αφέντη και δούλου, ή αλλιώς Δύσης και Αφρικής. Η τελευταία είχε δεχτεί μεγάλα κύματα αποικιοκρατών Ευρωπαίων που είχαν εγκατασταθεί στα παραλιακά τμήματα της αχανούς αυτής ηπείρου. Η μετακίνηση ανθρώπων Αφρικανικής καταγωγής εκείνη την εποχή αποτελούσε σύνηθες φαινόμενο, παρ’ όλα αυτά η εμπορευματοποιημένη δουλεία δεν ήταν ακόμη γνωστή. Η Ισπανία υπογράφοντας ένα asiento, ένα συμβόλαιο, καθιέρωσε παρευθύς την διακίνηση Αφρικανών σκλάβων στον Νέο Κόσμο με την μορφή εμπορίου. Οι άνθρωποι ανταλλάσσονταν για τρόφιμα, για υφάσματα και άλλα λογής πράγματα που θεωρούνταν σαφώς ανώτερά τους.

Σύντομα, οι υπερδυνάμεις της Ευρώπης, φθονώντας την επεκτατική κυριαρχία, ακολούθησαν την Ισπανία και την Πορτογαλία. Η Αγγλία, οι Κάτω Χώρες, η Δανία και η Γαλλία συνέβαλλαν στο «ξεκαθάρισμα» των δούλων, οι οποίοι – όπως ακριβώς οι γεωργοί ξεχωρίζουν τα είδη σιταριού πριν τα αλέσουν – ξεχώρισαν τους ανθρώπους με βάση την φυλή και την κληρονομιά τους. Η απάνθρωπη αυτή εκστρατεία ταπείνωσης της ανθρώπινης υπερηφάνειας, λογικής και αρετής οδήγησε στην υπερπόντια υποδούλωση 12,5 εκατομμυρίων ανθρώπων αφρικανικής προέλευσης [New York Times, 2019].

Το 1618 το São João Bautista, ένα δουλοκτητικό πλοίο κατευθυνόταν από την Αγκόλα προς το Μεξικό όταν κατά την διάρκεια του ταξιδιού δέχτηκε επίθεση από δύο αγγλικά πειρατικά πλοία. Άνδρες, γυναίκες και παιδιά από τα βασίλεια της Αφρικής υπέμειναν το φρικτό ταξίδι με προορισμό μία ζωή στην σκλαβιά. Οι εναπομείναντες άνθρωποι του πλοίου δεν ήταν παρά είκοσι σύμφωνα με την επιστολή του John Rolfe που ανέφερε τον Αύγουστο του 1619 ότι “ο Ολλανδός πολεμιστής” έφτασε στην αποικία και “δεν έφερε τίποτε άλλο παρά 20 και κάτι νέγρους, των οποίων ο κυβερνήτης και έμπορος του ακρωτηρίου τους αγόρασαν για τρόφιμα” [The Washington Post, 2018]. Οι “είκοσι και κάτι νέγροι” οδηγήθηκαν στην Αγγλική αποικία της Βιρτζίνια, εκεί όπου μετά το υπερατλαντικό τους ταξίδι θα υπέμεναν την δουλεία για αμέτρητες γενεές.

Slave Auction, Virginia, by LeFevre Cranstone, c. 1860s

Το 1662, με την δημιουργία ενός νόμου στην Βιρτζίνια ενδυναμώθηκε η χρήση σκλαβωμένων εργατών που όριζε βάση κληρονομικότητας ότι η ιδιότητα του παιδιού ακολουθούσε την ιδιότητα της μητέρας. Τούτου λεχθέντος σήμαινε ότι οι σκλαβωμένες γυναίκες έφερναν στον κόσμο γενιές παιδιών αφρικανικής καταγωγής, τα οποία θεωρούνταν εκ γενετής εμπορεύματα. Ο φυλετικός διαχωρισμός έρχεται να εδραιωθεί ακόμα περισσότερο όταν αποφασίστηκε ότι κανείς ελεύθερος Αφρικανός άνδρας δεν θα μπορούσε να κληροδοτήσει τον πλούτο στα παιδιά του [New York Times, 2019].

Πλούτος…όπως αναφέρθηκε προηγουμένως, τι εννοούμε πλούτο όταν τον συνδέουμε με αυτούς τους ανθρώπους; Χρήματα; Εκτάσεις γης; Κατοικίες; Μάλλον όχι. Περισσότερο θα άρμοζε να έχουν άλλο ένα ζευγάρι παπούτσια ή ένα βαρύ ένδυμα για τον χειμώνα. Ο πλούτος με την δυτική σημασία του 17ου αιώνα, ταίριαζε καλύτερα στους αποίκους, που σε σχέση με τους δούλους θεωρούνταν ελεύθεροι, αλλά σε σχέση με τους ευγενείς του κράτους, υποχείρια. Όντα χωρίς σκέψεις, χωρίς ενσώματες αρετές ή ενσυναίσθηση που μεθυσμένοι από μερικές λίρες και μερικές εκτάσεις γης κατόρθωσαν να υποδουλώσουν ολόκληρους πολιτισμούς. Τι είναι η εξουσία όταν την αρπάζει ένας τέτοιος άνθρωπος; Ανεξέλεγκτη, μετέωρη και άκρως ωμή και απάνθρωπη.

 


ΟΙ ΔΙΤΤΕΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΕΙΣ ΤΟΥ 18ου ΑΙΩΝΑ

Η Διακήρυξη της Ανεξαρτησίας των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής, 1776

Η Διακήρυξη της Ανεξαρτησίας το 1776 της Αμερικής αποτελεί μέχρι και σήμερα ένα από τα πιο φιλελεύθερα πολιτικά κείμενα του κόσμου. Ολιστικά αν το δει κανείς κάτι τέτοιο προφανώς ισχύει. Στο εσωτερικό όμως της ίδιας της Αμερικής ο Thomas Jefferson όσο φιλελεύθερος και αν φαίνεται στην κοινή γνώμη, άλλο τόσο δεν είναι απέναντι στις αφρικανικές φυλές. Οι πρώτες γραμμές της διακήρυξης αναφέρουν ότι: «Δεχόμαστε τις εξής αλήθειες ως αυταπόδεικτες, πως όλοι οι άνθρωποι δημιουργούνται ίσοι, και προικίζονται από τον Δημιουργό τους με συγκεκριμένα απαραβίαστα Δικαιώματα, μεταξύ των οποίων είναι το δικαίωμα στη Ζωή, το δικαίωμα στην Ελευθερία, και το δικαίωμα στην επιδίωξη της Ευτυχίας» [Βικιθήκη].

Η Διακήρυξη δεν επεκτείνει τα δικαιώματα αυτά στους υπόδουλους Αφρικανούς της Αμερικής, οι οποίοι έφτασαν τον 18ο αιώνα να αποτελούν την πλέον κυριότερη εργασιακή δύναμη. Ο Jefferson – δουλοκτήτης ο ίδιος – απέρριψε τις αναφορές που καταδίκαζαν την δουλεία καθώς δέχτηκε σφοδρές πιέσεις από άλλους όμορούς του [The Guardian, 2019].

Από τις αρχές του 18ο αιώνα ο πληθυσμός που ανέρχονταν οι υποδουλωμένοι Αφρικανοί στις καπνοπαραγωγικές περιοχές της Βιρτζίνια, του Μέριλαντ και της Βόρειας Καρολίνα έφτανε το 50% [The Guardians, 2019]. Μόλις το 1708 οι Αφρικανοί έφταναν τους 12.000 στην Βιρτζίνια [Journals Sage, 1997]. Η αύξηση αυτή του πληθυσμού δημιούργησε πυκνοκατοικημένες περιοχές σε όλη την έκταση των πολιτειών με αποτέλεσμα οι δίοδοι επικοινωνίας και ανταλλαγής μηνυμάτων μεταξύ των Αφρικανών να είναι αρκετά ευκολότερη από όσο στο παρελθόν. Επακολούθως, άρχισαν να ψελλίζονται επαναστατικές απόψεις – μία πρώτη ιδέα της ποθητής ελευθερίας. Αυτή η αύξηση οδήγησε σε πολλά διοικητικά αδιέξοδα.

Οι λευκοί δουλοκτήτες μη μπορώντας να υπολογίσουν και να ελέγξουν τους επαναστάτες έφτασαν στο σημείο να θεωρούν ορθή απόφαση την τελμάτωση των περαιτέρω εισαγόμενων Αφρικανών από το εξωτερικό. Ο Thomas Jefferson υπήρξε υπέρμαχος της τελμάτωσης των εισαγωγών στην Βιρτζίνια. Η ιστορία όμως, ενώ εν έτει 1776 τον ήθελε υπέρμαχο της γενικότερης κατάργησης της δουλείας, επί του παρόντος φαίνεται πως οι ανησυχίες του ως δουλοκτήτης και κάτοχος φυτειών τον παρακίνησαν στην απόφαση αυτή και όχι κάποια ηθική δύναμη.

Η 22η του Αυγούστου του 1831 αποτέλεσε για τον υποδουλωμένο πληθυσμό της Βιρτζίνια η έναρξη μίας ένδοξης ιστορίας. Γραμμένη με αίμα, μία εξέγερση που σηματοδότησε την ελευθερία σε ένα καθεστώς υπάνθρωπο. Ο Nat Turner, ένας πνευματικός ηγέτης ανάμεσα στους σκλαβωμένους Αφρικανούς της Βιρτζίνιας, μαζί με έξι ακόμη δούλους ξεκίνησαν την ένθερμη προσπάθεια απελευθέρωσης

Ξεκινώντας από την δική τους φυτεία, σκότωσαν τους κυρίους του σπιτιού και μετακινήθηκαν και στις υπόλοιπες του Σαουθάμπτον σκοτώνοντας συνολικά 55 λευκούς δουλοκτήτες. Η αιματοχυμένη πορεία του Nat Turner ώθησε κι άλλους 50-60 δούλους στην επανάσταση. Την ολοκλήρωση της ιδέας του, σταμάτησε μία λευκή πολιτοφυλακή βαριά οπλισμένη που ανάγκασε τους επαναστάτες να τραπούν σε φυγή. Τα επεισόδια που ακολούθησαν ήταν τουλάχιστον φρικαλέα.

Η πολιτοφυλακή με τουλάχιστον 3.000 οπλισμένους πολιτοφύλακες κυνήγησαν τους επαναστάτες, όμως εκείνοι είχαν ήδη κρυφτεί στους βαλτότοπους και στα δάση της κομητείας του Σαουθάμπτον. Για μερικούς μήνες ο Turner κρύβονταν ακόμη στα δάση, ενώ πολλοί από τους συντρόφους του πιάστηκαν και δολοφονήθηκαν. Ο Turner όταν τελικά συνελήφθη, δικάστηκε, καταδικάστηκε και στην συνέχεια απαγχονίστηκε αφού πρώτα είχε γδαρθεί το σώμα του. Ακόμη 54 άνδρες εκτελέστηκαν από την πολιτεία θεωρούμενοι ως εμπλεκόμενοι στην επανάσταση.

Οι λευκοί δουλοκτήτες φοβούμενοι για μία ανερχόμενη εξέγερση, τρομοκράτησαν τους αφροαμερικανούς, τοποθετώντας τα κεφάλια των συντρόφων τους σε πασσάλους. Ο λευκός όχλος συρόμενος στον δρόμο δολοφόνησε 300 αφροαμερικανούς που δεν είχαν εμπλακεί στην επανάσταση. Ο κυβερνήτης της Βιρτζίνια θέλοντας να βάλει ένα τέλος σε αυτή την αυτοδικία κάλεσε τους αληθινά εμπλεκόμενους της εξέγερσης να παρουσιαστούν ενώπιον του νόμου και να καταδικαστούν ώστε να ενισχυθεί η υπεροχή του νόμου. Εξετάζοντας την ίδια περίοδο την κατάργηση της δουλείας, καθώς και σε άλλες πολιτείες εμφανίζονταν εξεγέρσεις τέτοιου είδους, η Βιρτζίνια αντί να προχωρήσει στο τολμηρό και «έντιμο» βήμα της κατάργησης, αυστηροποίησε ακόμα περισσότερο τις ελευθερίες των μαύρων με την ελπίδα της οριστικής τελμάτωσης των περαιτέρω εξεγέρσεων [Wood, Walbert]. Τον Nat Turner, οι λευκοί τον θυμούνται ως βάρβαρο, ως άγριο, υπεύθυνο για δεκάδες θανάτους λευκών, έναν στυγερό δολοφόνο. Οι υποδουλωμένοι Αφροαμερικανοί και απόγονοί τους τον ενθυμούνται ως έναν ήρωα, ως έναν άνθρωπο που αψήφισε την επικινδυνότητα της εποχής του, ως έναν άνθρωπο που αδιαφόρησε για την καθιερωμένη “νόμιμη” υποδούλωση βλέποντας μονάχα την ελευθερία. Όσον αφορά τον σύγχρονο άνθρωπο, οι δύο αυτές ακραίες και διαφορετικές απόψεις δυνητικά στέκουν, το πως θα αιστανθούμε τον Nat Turner είναι απλά θέμα σκέψης.

Discovery of Nat Turner (c. 1831–1876)

Παρακάτω παραθέτεται ένα ποίημα προς τιμήν του Nat Turner από τον Timothy Thomas Fortune, έναν πολιτικό ηγέτη υπέρ των δικαιωμάτων των Αφροαμερικανών, στις 22 Νοεμβρίου του 1884 – σε μετάφραση δική μου.

 


Στεκόταν όρθιος, ένας άνδρας τόσο περήφανος
Όπως ποτέ σε έναν τύραννο υποκλινόταν
χωρίς θέληση ή γονάτισε,
Και λαχταρούσε, ενώ έσκυβε, να είναι ελεύθερος,
Και πάνω από τα εβένινα χαρακτηριστικά του ήρθε
μια σκιά – ήταν της ανδρικής ντροπής –
Ναι, ντροπή που έπρεπε να φοράει αλυσίδα
Και να νιώθει τον ανδρισμό του να σφίγγεται από τον πόνο,
καταδικασμένος σε μια ζωή γεμάτη μόχθο,
ντροπιαστικά ριζωμένη στο χώμα!

Στάθηκε όρθιος- τα μάτια του έλαμψαν φωτιά,
Η στιβαρή μορφή του συσπάστηκε από οργή,
“Θα είμαι ελεύθερος! Θα είμαι ελεύθερος!
Ή, πολεμώντας, θα πεθάνω σαν άνθρωπος!” φώναξε.

Οι νόμοι της Βιρτζίνια ήταν φωτισμένοι τη νύχτα…
Ο σκλάβος είχε σηκωθεί με τη δύναμή του,
Και ο θρήνος του Νατ έφτασε μέχρι τα πέρατα,
σε Νότο και Ανατολή, Δύση και Βορρά,
Και οι δυνατοί άνδρες έτρεμαν στη δύναμή τους,
Και οι αδύναμοι ένιωσαν ότι τώρα ήταν η ώρα τους.

“Θα είμαι ελεύθερος! Θα είμαι ελεύθερος!
Ή, πολεμώντας, θα πεθάνω σαν άνθρωπος!” φώναξε.
Το χέρι του τυράννου ήταν πολύ ισχυρό,
Είχε κυριαρχήσει για πολύ καιρό,
Και έτσι ο ήρωας βρήκε το τέλος του
όπως όλοι όσοι πέφτουν ως επιστήθιοι φίλοι της Ελευθερίας.

Το χτύπημα που εξαπέλυσε κλόνισε το θρόνο της δουλείας,
Ο σκοπός του ήταν δίκαιος, και οι σκεπτικιστές το παραδέχονται,
Και γύρω από τον ταπεινό του τάφο σύντομα συνέρρευσαν
οι γενναίοι στρατιώτες της Ελευθερίας για την ελευθερία οπλισμένοι.
Εκείνη η στρατιά διογκώθηκε από τους συγγενείς του Νατ…
για να πολεμήσει για την Ελευθερία, να κερδίσει την Ελευθερία,
στο έδαφος που απέρριψε την κραυγή του,
“Θα είμαι ελεύθερος, αλλιώς θα πεθάνω!”

Ας τρέμουν οι τύραννοι, έστω και πάνω στη δύναμή τους,
Γιατί σίγουρα θα έρθει η φοβερή ώρα
Όταν θα πρέπει να δώσουν μια απάντηση,
Γιατί οι ήρωες με αλυσίδες θα πρέπει να πεθάνουν ευτελώς,
αντί να σπεύσουν στο πεδίο της μάχης
Και να προσμετρούν τη μάχη πριν υποκύψουν.


ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΣΩΜΑΤΙΚΗ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΚΑΙ ΤΟΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΡΑΤΣΙΣΜΟ

Thomas Nast, Emancipation, Philadelphia: S. Bott, 1865

Την επαύριον πολλών εξεγέρσεων ακολούθησε το 1808 ο νόμος περί απαγόρευσης διεθνούς δουλεμπορίου. Αυτή η χρονιά σηματοδότησε τον άκρατο διχασμό που δέχτηκαν οι ΗΠΑ μεταξύ Νότου και Βορρά. Μπορεί λοιπόν, το διεθνές εμπόριο να τερματίστηκε – ωστόσο γίνονταν παράνομα ακόμα – αλλά ενισχύθηκε σημαντικά το εγχώριο, με αποτέλεσμα πολλά παιδιά να χωρίζονται από τις μάνες τους και πολλές σύζυγοι από τους άνδρες τους. Το δουλεμπόριο ενδυναμώθηκε στις νότιες πολιτείες, αυξάνοντας το πολιτικό τους κύρος. Το Σύνταγμα όριζε ότι ο πληθυσμός κάθε πολιτείας αντιστοιχεί και στην ανάλογη εκπροσώπηση στο Κογκρέσο, επομένως με την εισαγωγή των δούλων στον Νότο, όλες αυτές οι πολιτείες θησαύριζαν, ενώ άνθρωποι ακόμα υπέμεναν την σκλαβιά [New York Times, 2019].

Οι αρχές του 19ου αιώνα – βαθιά βιομηχανική για την Ευρώπη – βρήκε την Αμερική στην ίδια αναζήτηση. Ο Βορράς άρχισε να εκσυγχρονίζεται φτιάχνοντας σιδηρόδρομους και βιομηχανίες, εκτοπίζοντας ιθαγενείς από τα πατρικά τους εδάφη για την δημιουργία νέων εργοστασιακών κλάδων, ενώ ο Νότος παρέμενε σταθερά γεωργικός με βασικό κέρδος την ολοένα και μεγαλύτερη εκμετάλλευση των Αφροαμερικανών. Οι κάθετες διακρίσεις της ηπείρου αυξάνοντας ιδιαίτερα όταν στον Βορρά είχαν ήδη αρχίσει να ψελλίζονται ιδέες περί οικουμενικής απαγόρευσης της δουλείας και από λευκούς πολίτες. Η Αμερική βρισκόταν στην κόψη του ξυραφιού με την εκλογή του Αβραάμ Λίνκολν όταν το 1860 οι Νότιες Πολιτείες όπως η Νότια Καρολίνα, η Βιρτζίνια, το Μισισιπή κ.α. αποσχίστηκαν από την Ένωση κηρύττοντας τον τετραετή Αμερικανικό Εμφύλιο Πόλεμο (1861 – 1865).

Καθώς το 1863 ο πόλεμος ενάντια στις Νότιες Πολιτείες μαινόταν, ο Λίνκολν 1η Ιανουαρίου εξέδωσε την Διακήρυξη της Χειραφέτησης με την οποία απελευθέρωνε όλους τους δούλους σε όλες τις Πολιτείες της Αμερικής, κάτι για το οποίο ο Νότος αντιστεκόταν για ακόμα 2 χρόνια μέχρι την τελική ήττα του [Britannica].

Η Αμερική την επαύριον του Εμφυλίου Πολέμου βρήκε διχασμένο τον Νότο με έναν τεράστιο αριθμό απελευθερωμένων δούλων. Το Κογκρέσο εφάρμοσε την «Ανασυγκρότηση», που διήρκησε δέκα χρόνια από το 1866 έως και το 1877 με σκοπό την ανοικοδόμηση των νότιων πολιτειών και την αποκατάσταση και ένταξη των πρώην υποδουλωμένων ανθρώπων. Στο πλαίσιο αυτής της προσπάθειας συσπειρώθηκαν ιεραποστολές, ανθρωπιστικές εκστρατείες, φτιάχτηκαν σχολεία και εκκλησίες με διαφυλετική πρόσβαση.

Όμως οι άνθρωποι στον Νότο είδαν την «Ανασυγκρότηση» ως την επιβεβλημένη ταπείνωσή τους, ως μία εκδικητική επιβολή. Για τον λόγο αυτόν αντιτάχθηκαν τόσο σθεναρά σε αυτή τη προσπάθεια, εντείνοντας την ρατσιστική στάση απέναντι στους ανθρώπους που πριν από λίγα χρόνια είχαν στην δούλεψή τους [Library of Congress]. Οι εξαγριωμένοι της έκβασης του Εμφυλίου συσπειρώθηκαν προκειμένου να ανακτήσουν τα κεκτημένα που με χυμένο αίμα έχασαν στον πόλεμο. Η οργάνωση που έμελλε να υποδαυλίσει την σημασία της διαφυλετικής ισότητας ονομάστηκε Ku Klux Klan.

H Ku Klux Klan ιδρύθηκε στο Τενεσί το 1865 από βετεράνους της Συνομοσπονδίας που πολέμησαν στο πλευρό των Νότιων στον Εμφύλιο. Η 15η τροπολογία της Διακήρυξης της Χειραφέτησης όριζε την καθολικότητα της ψήφου από λευκούς και αφρικανούς άνδρες. Από το 1867 και μετά ο αφρικανικός πληθυσμός του Νότου είχε αρχίσει να μπαίνει σε κοινωνικά ευσταθείς ρυθμούς της ζωής, ακόμα και στην εξουσία όταν κέρδισαν τις εκλογές στις πολιτείες του Νότου. Η Ku Klux Klan δρώντας υπογείως, είχε στόχο σχολεία και δημόσιους χώρους που επιτρεπόταν η είσοδος στους Αφροαμερικανούς. Κατά τις συνελεύσεις του 1867 – 1868 το 10% των αφροαμερικανών νομοθετών έπεσαν θύματα βίας της απάνθρωπης αυτής οργάνωσης [History, 2021].

Οι περιπτώσεις βιαιοπραγίας από την οργάνωση συνεχίστηκαν κατά την διάρκεια του 20ου αιώνα, ενώ από την πλευρά του Κογκρέσου έγιναν αρκετές προσπάθειες κατάσβεσης.


ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΑΓΩΝΑ ΤΩΝ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ

Ήδη από το τέλος του 19ου αιώνα ψηφίστηκαν στον Νότο οι λεγόμενοι νόμοι του Jim Crow. Οι νόμοι αυτοί ουσιαστικά όριζαν ότι οι αφροαμερικανοί πολίτες δεν μπορούσαν να χρησιμοποιούν τις ίδιες δημόσιες εγκαταστάσεις με τους λευκούς, ο διαφυλετικός γάμος ήταν παράνομος και οι περισσότεροι δεν δύνανται να ψηφίσουν, επειδή δεν τους άφηναν να περάσουν το τεστ εγγραμματοσύνης των ψηφοφόρων [History, 2009].

Ο κοινωνικός ρατσισμός που υπέστησαν οι Αφροαμερικανοί κατά την διάρκεια του 19ου και 20ου αιώνα είναι απόδειξη μίας βαθιάς ανθρώπινης αδυναμίας. Ακόμα μέχρι και την δεκαετία του 1970, 107 χρόνια μετά την Χειραφέτηση, την πολυπόθητη απελευθέρωση, στους δημόσιους δρόμους των “φιλελεύθερων” πολιτειών της υπερδύναμης βρίσκονταν ταμπέλες εισόδου ή απαγόρευσης σε έγχρωμους ανθρώπους, κοινότητες αφροαμερικανών και λευκών που χωρίζονταν όχι με τείχη, αλλά με τα απεχθή και μισητά βλέμματα των ρατσιστών νεόπλουτων. 

Ρατσιστικη ταμπέλα στους δρόμους του Μισισσιπή. Φωτογραφία τραβηγμένη το 1961, CNN

Ήδη από την έναρξη του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, πολλοί Αφροαμερικανοί βρήκαν ασφάλεια μπαίνοντας στην πρώτη γραμμή στον πόλεμο. Ο Ρούσβελτ το 1941 εξέδωσε το διάταγμα περί κατάργησης κάθε μορφής φυλετικής ανισότητας στις στρατιωτικές θέσεις. Αργότερα και με  τον Ψυχρό Πόλεμο επί τάπητος ο Harry Truman ξεκίνησε μία εκστρατεία για τα πολιτικά δικαιώματα των Αφροαμερικανών και το 1948 εξέδωσε – όπως και ο προκάτοχός του – τερματισμό των διακρίσεων στον στρατό. Όλες αυτές οι πρωτοβουλίες αποτέλεσαν τα θεμέλια για μία θέσπιση της φυλετικής ισότητας και την υποκίνηση του κινήματος των πολιτικών δικαιωμάτων [History, 2009].

Την 1η Δεκέμβρη του 1955, μία 42χρονη γυναίκα η Rosa Parks έμελλε – άθελα της – να γίνει η “Μητέρα του Κινήματος για τα Πολιτικά Δικαιώματα”. Οι κανονισμοί της Αλαμπάμα ανέφεραν ρητά ότι οι αφροαμερικανοί στα μέσα μαζικής κυκλοφορίας οφείλουν να κάθονται στα πίσω καθίσματα, ενώ οι λευκοί μπροστά. Η Parks είχε συμμορφωθεί με αυτόν τον κανόνα, όταν ένας λευκός επιβάτης μπήκε στο λεωφορείο και δεν βρήκε άδεια θέση μπροστά. Τότε, ο οδηγός του λεωφορείου ζήτησε από την Parks και άλλους τρείς Αφροαμερικανούς επιβάτες να σηκωθούν. Η Parks αρνήθηκε και συνελήφθη.

Το γεγονός πυροδότησε την Ένωση Βελτίωσης του Μοντγκόμερι (MIA) με επικεφαλής τον Βαπτιστή ιερέα Martin Luther King. Η MIA ξεκίνησε επί 381 ημέρες ένα μποϊκοτάζ για το σύστημα διαχωρισμού στα λεωφορεία. Στις 14 Φεβρουαρίου του 1954 το Ανώτατο Δικαστήριο όρισε τον νόμο περί διαφυλετικού διαχωρισμού στα ΜΜΜ αντισυνταγματικό [History, 2009]. Μέσα σε όλη την δεκαετία του 1950 έγιναν πολλές προσπάθειες άρσης αρκετών ρατσιστικών νόμων, όπως μέσω των Εννέα του Little Rock ή των Freedom Riders. Αδιαμφησβήτητα όμως το γεγονός που σημάδεψε αφενός το κίνημα για τα πολιτικά δικαιώματα και αφετέρου την παγκόσμια ιστορία της διαφυλετικής ισότητας είναι η πορεία προς την Ουάσιγκτον που έλαβε χώρα στις 28 Αυγούστου του 1963. 

“I have a dream…”

Η περίφημη ομιλία του Martin Luther King στην οποία με τρείς μόνο λέξεις έπλεξε το αίσθημα της ελευθερίας και της ισότητας με μία παγκόσμια κλίμακα ανθρώπινης πάλης με αυτά τα ιδανικά, αποτέλεσε μία ιστορική στιγμή για την Αμερική. Στις 31 Μαρτίου 1968, μόλις τέσσερις ημέρες πριν από τη δολοφονία του, ο Martin Luther King εκφώνησε μια ομιλία στον Εθνικό Καθεδρικό Ναό της Ουάσιγκτον, εμπνευσμένη από ένα προηγούμενο κήρυγμα, όταν είχε απαγγείλει μέρη του ύμνου “We shall overcome” στο διαθρησκευτικό εκκλησίασμα του Temple Israel στο Χόλιγουντ της Καλιφόρνια. Εδώ παρουσιάζεται η ομιλία του σε ελεύθερη μετάφραση:

 

“Θα το ξεπεράσουμε. Βαθιά μέσα στην καρδιά μου, πιστεύω ότι θα νικήσουμε.
Ξέρετε, έχω συμπράξει τόσο συχνά με φοιτητές και άλλους πίσω από τα κάγκελα της φυλακής τραγουδώντας το, “we shall overcome”.
Μερικές φορές είχαμε δάκρυα στα μάτια μας τη στιγμή που ενωθήκαμε για να το τραγουδήσουμε, αλλά εξακολουθήσαμε να το λέμε, we shall overcome.

Ω, προτού κερδηθεί αυτή η νίκη, κάποιοι θα πρέπει να μπουν στη φυλακή, αλλά θα το ξεπεράσουμε.
Μην ανησυχείτε για εμάς. Πριν κερδηθεί η νίκη, κάποιοι από εμάς θα χάσουν τις δουλειές τους, αλλά θα το ξεπεράσουμε.
Πριν κερδηθεί η νίκη, ακόμη και κάποιοι θα πρέπει να αντιμετωπίσουν τον φυσικό θάνατο. Αλλά αν ο φυσικός θάνατος είναι το τίμημα που πρέπει να πληρώσουν κάποιοι για να ελευθερώσουν τα παιδιά τους από έναν μόνιμο ψυχολογικό θάνατο, τότε τίποτα δεν θα είναι πιο λυτρωτικό. Θα ξεπεράσουμε

Θα το ξεπεράσουμε γιατί ο Carlyle έχει δίκιο: “Κανένα ψέμα δεν μπορεί να ζήσει για πάντα“.
Θα το ξεπεράσουμε γιατί ο William Cullen Bryant έχει δίκιο: “Η αλήθεια που συνθλίβεται στη γη θα αναστηθεί ξανά“.
Θα το ξεπεράσουμε γιατί ο James Russell Lowell έχει δίκιο:
Η αλήθεια για πάντα στο ικρίωμα,
το λάθος για πάντα στο θρόνο,
αλλά αυτό το ικρίωμα ταλαντεύει το μέλλον…
και πίσω από το θολό άγνωστο
στέκεται ο Θεός μέσα στις σκιές
να φυλάει σκοπιά πάνω από τους ανθρώπους του.

Θα το ξεπεράσουμε γιατί η Βίβλος έχει δίκιο: “Θα θερίσετε ό,τι σπείρετε”.
Θα το ξεπεράσουμε. Βαθιά μέσα στην καρδιά μου πιστεύω ότι θα νικήσουμε.
Και με αυτή την πίστη θα βγούμε έξω και θα αναβάλουμε τις συμβουλές της απελπισίας και θα φέρουμε νέο φως στους σκοτεινούς θαλάμους της απαισιοδοξίας και θα μπορέσουμε να σηκωθούμε από την κούραση της απελπισίας στη ζωντάνια της ελπίδας. Και αυτή θα είναι μια μεγάλη Αμερική! Εμείς θα είμαστε οι πρωταγωνιστές στο να την κάνουμε έτσι.
Και έτσι, καθώς σας αφήνω απόψε, σας λέω: Προχωρήστε μαζί παιδιά! Μην κουράζεστε!”

Η Ομιλία του Martin Luther King

We Shall Overcome – Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΠΙΣΩ ΑΠΟ ΤΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ

Στις 2 Σεπτεμβρίου του 1957 ο Martin Luther King επισκέφτηκε το Highlander Folk School στο Τενεσί. Στην ομιλία που εκφώνησε για την 25η επέτειο του σχολείου, ο Pete Seeger τραγούδησε ένα άσμα μαζί με τα παιδιά του σχολείου. Αργότερα εκείνη την ημέρα ο King έπιασε τον εαυτό του να σιγοτραγουδάει το τραγούδι, λέγοντας «Υπάρχει κάτι σε αυτό το τραγούδι που σε στοιχειώνει».

Το τραγούδι ενδέχεται να έχει τις ρίζες του σε δύο ευρωπαϊκά τραγούδια του 1700, το “Prayer of the Sicilian Mariners” και “Sanctissima”. Οι Αφρικανοί των ΗΠΑ ανακάτεψαν παρόμοιες μελωδίες στα τραγούδια “I’ll be all right” και “No more auction block for me”. Αργότερα κατά το 1900 ένα γκόσπελ “I’ll Overcome Someday” αποτέλεσε την τελική ενορχήστρωση. Το We Shall Overcome υπήρξε ο ύμνος του κινήματος και σηματοδότησε την ποθητή ελευθερία όλων των υπόδουλων λαών του κόσμου.

Με την πάροδο του χρόνου το τραγούδι γνώρισε διεθνή φήμη και ακούγεται σε διαδηλώσεις, πορείες που αφορούν την ελευθερία. Έχει τραγουδηθεί από διαδηλωτές στην Κίνα, τη Βόρεια Ιρλανδία, τη Νότια Κορέα, το Λίβανο και μέρη της Ανατολικής Ευρώπης. Στην Ινδία, είναι γνωστό ως “Hum Honge Kaamyaab”, ένα τραγούδι που το γνωρίζουν απ’ έξω σχεδόν όλα τα παιδιά του σχολείου.

“We Shall overcome – Pete Seeger, Βερολίνο 1967

“We Shall overcome” – Joan Baez, Λονδίνο 1965

Bii yama yia
Bii Lengeisia Tii yamanga Bii Gamah
Mu Yama Mu Yeh, Africa
Baa Woo…Kahungbia Woieh Yaa
My Yama Mu Yeh, Africa

Σκούπισε τα δάκρυά σου, Αφρική
Τα παιδιά σου επιστρέφουν σπίτι
Επιστρέφουμε σπίτι μας, στην Αφρική
Σώπα, παιδί μου…Μην κλαις, τραγούδα ένα τραγούδι ευτυχίας
Επιστρέφουμε σπίτι μας…στην Αφρική.

© Dry Your Tears, Africa, από την μουσική του John Williams που ακούστηκε στην ταινία “Amistad”


Αναφορές

 

 

Views: 51

Αφήστε μια απάντηση